یکی از چهره‌های درخشان شعر معاصر مهدی اخوان‌ثالث، م. امید، است. با آن‌که نخستین تجربه‌های شعری خود را در قالب‌های سنتی آغاز کرد و بزرگانی چون ملک‌الشعرا بهار او را تأیید کردند، امّا زود به جرگة دوست‌داران و پیروان نیما یوشیج پیوست. در عرصة شعر نو نیز زود سرآمد شد تا حدّی که امروز او را جزو پنج شش شاعر برتر معاصر می‌شناسند. مدت کوتاهی بعد از انقلاب اخوان‌ثالث به دانشگاه تهران دعوت می‌شود تا در دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی تدریس کند؛ حاصل این نیم‌سال تحصیلی به صورت کتاب1 به همّت دکتر یدالله جلالی‌پندری منتشر شده است.
کتاب با پیشگفتاری از فراهم‌آورندة کتاب آغاز می‌شود. در این پیشگفتار جلالی‌پندری از حال و هوای آن روزهای مهر 1358 می‌گوید و خواننده را تا اندازه‌ای با جوّ حاکم در دانشگاه ملتهب از رویداد انقلاب آشنا می‌کند. مقاله‌ای از دکتر شفیعی‌کدکنی با عنوان «جایگاه اخوان‌ثالث در ادبیات معاصر» آمده است. «چراغ تجربه» مطلبی به قلم اخوان‌ثالث است که او در این مطلب از زندگی و راهی که پیموده است، می‌گوید. خواننده تا اندازة زیادی به سلیقه و درک م. امید از شعر و شعر معاصر آشنا می‌شود. فصل بعد جلالی‌پندری مقالة دایرۀ‌المعارفی خود را که دربارة مهدی اخوان‌ثالث نوشته می‌آورد. این مقاله اطلاعات سودمندی به خواننده می‌دهد. مهم‌ترین فصل، که تا به حال منتشر نشده و متن اصلی کتاب است، فصل پنجم کتاب است؛ «مقدمه‌ای بر نقد و بررسی شعر معاصر». این فصل متن تند‌نویسی شدة درسی است که اخوان‌ثالث در نیم‌سال اول تحصیلی 1358 در کلاس القا کرده است. اخوان‌ثالث در آغاز تدریس، «معاصر» بودن را تعریف می‌کند. سپس تعریف انواع نقد را می‌آورد. اخوان‌ثالث در تعریف نقد اخلاقی و نقد اجتماعی و نقد روان‌شناسی و نقد تاریخی و برخی دیگر از انواع نقد مدام به نقد ادبی دکتر عبدالحسین زرین‌کوب استناد می‌کند و در کلاس از روی این کتاب برای دانشجویان می‌خواند. آن‌طور که جلالی‌پندری می‌‌نویسد کار اخوان‌ثالث به هیچ‌وجه در نظر دانشجویان جوان آن روزگار خوش نمی‌آید. ایشان خواستار سخنی نو از شاعری سرشناس بودند. در ادامه اخوان‌ثالث ملاک و محک شعر خوب را از منظر خود طرح می‌کند. فصلی حدود 40 صفحه خواندنی است. ممکن است امروز برای خوانندة مطلع چیزی مشت پُر کن نداشته باشد، ولی برای پژوهشگر نکته‌یاب خالی از فایده نیست. فصل‌های بعد پیشتر در مجموعه مقالات اخوان‌ثالث آمده است. با این‌همه تجمیع آن در یک کتاب برای مخاطب کار را آسان کرده است. نقد شعر شاملو و ه. ا. سایه.، شعر محمد زهری و سهراب سپهری و نیما و فروغ فصل‌های بعدی کتاب است. در فصل آخر، یک روز زمستانی با سرایندة زمستان، جلالی‌پندری خاطره‌ای از دیدار اخوان‌ثالث و دکتر پرویز ناتل‌خانلری را در زمستان 1363 بیان می‌کند. نقد و بررسی شعر معاصر کتابی جمع‌وجور است و برای علاقه‌مندان شعر معاصر سودمند.
1. نقد و بررسی شعر معاصر(تقریرات درس اخوان ثالث در دانشگاه تهران به همراه چند مقالۀ انتقادی)/مهدی اخوان‌ثالث، به کوشش یدالله جلالی‌پندری
انتشارات مروارید، 1398 / 217 صفحه، قیمت: 36.000 تومان
