شناخت ما از شعر سنتی و قالب‌هایی چون غزل، مثنوی و... با دریافت آهنگی است که کلام بر آن سوار شده‌است. پیر و جوان چه به وزن عروضی مسلط باشند چه نباشند شعر سپید و شعر کلاسیک را تنها با موسیقی اثر می‌شناسد. اما معمولا کسانی می‌توانند نوع آهنگ و یا ایرادات آن‌را بفهمند که به وزن عروضی تسلطی نسبی داشته‌باشند. آن‌چه موجب نوشتن این یادداشت شده‌است ایرادی است که همواره در برخی اشعار ارسالی به پایگاه مشاهده می‌گردد. با توجه به تکرار موضوع به نظر می‌رسد بد نباشد در مقاله جدا به بررسی کتب و روش‌های یادگیری پرداخته شود تا امکان مطالعه آن برای تمام اعضا فراهم باشد. پس همان‌طوری که گفتیم قصد ما در این مقاله آموزش وزن نیست تنها معرفی چند کتاب برای یادگیری آکادمیک وزن و روش‌هایی برای یادگیری آن از طریق گوش است.
طبق تعریف کتاب وزن شعر فارسی «وزن شعر حاصل نظم و تناسبی است که در صوت‌های ملفوظ ایجاد شده باشد» برای شناخت وزن باید اول هجا را بشناسیم. در نظام هجایی با سه نوع هجا مواجه هستیم. هجای بلند، هجای کوتاه و هجای کشیده. ترکیب و تناسب بین چینش کلماتی که از هجاهای مختلف تشکیل شده‌اند آهنگ مورد نظر را می‌سازد. طبق تعریف کتاب علم عروض و قافیه «هجا یک واحد گفتار است که با هر ضربه هوای ریه به بیرون رانده می‌شود» اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم هجا کردن کلمات مانند آن چیزی است که در مدارس به عنوان بخش کردن کلمه یاد گرفته‌ایم. به همین دلیل است که برای جداسازی هجاها و یادگیری ابتدایی وزن عروضی معمولاً در محافل ادبی از بخش بخش کردن کلمات و ضربه زدن بر میز برای دریافت آهنگ شعر استفاده می‌کنند. البته یادگیری موسیقی شعر وزن عروضی با استفاده از هجا ممکن است افراد را در مرحله اول اندکی گیج کند به همین دلیل بهتر است در قدم اول در صورتی که هیچ آشنایی با وزن عروضی وجود ندارد از روش‌هایی غیر از روش‌های آکادمیک یادگیری وزن استفاده کرد. اما برای یادگیری آکادمیک وزن و ترتیب هجایی می‌توان از کتاب‌های زیر استفاده کرد :
روزنه اثر محمد کاظم کاظمی بخش وزن شعر
علم عروض و قافیه از محمد شهری
وزن شعر فارسی از ابوالحسن نجفی
وزن شعر بیاموزیم از اسماعیل امینی
در کتاب آخر بیست تمرین ساده برای یادگیری وزن عروضی نیز آورده‌شده‌است و این کتاب به علاوه کتاب روزنه از محمدکاظم کاظمی از کتبی هستند که خواندن آن‌ها به دلیل زبان ساده پیش از دیگر کتب پیشنهاد می‌شود.
اما در مورد روش گوشی یا اصطلاحاً سماعی هرچند ممکن است بسیاری از استادهای این علم موافق این روش نباشند اما از نظر نگارنده به عنوان شاگرد کوچک ادبیات می‌تواند تا حد زیادی راه‌گشا باشد. چرا که بسیاری از شاعران آشنایی آکادمیک با وزن عروضی ندارند اما تنها با یادگیری سماعی یعنی از طریق گوش توانسته‌اند شعرهایی ماندگار بسرایند. شاید عجیب باشد اما طبق اظهارات خود فروغ فرخزاد این شاعر با وزن عروضی آشنایی نداشت اما تمامی دفترهای ابتدایی این شاعر موزون است چرا که به صورت گوشی آهنگ درست شعر را می‌شناخته و حتی بعدها در اشعار نوی فروغ نیز شاهد بخش‌هایی هستیم که دارای وزن عروضی ست. از سوی دیگر نشانه‌های آوایی و هجا هجا کردن شعر وقتی شاعر آشنایی ذهنی با آهنگ شعر نداشته باشد ممکن است تا مدت‌ها او را محتاج دیگران نگه‌دارد چرا که هرچقدر هم هجاهای مختلف را جابه جا کند نمی‌تواند وزن شعرش را درست کند. حال سوال پیش می‌آید که خب پس چطور کلک‌های این روش را یاد بگیریم که تا حدی در ابتدای راه کارمان راه بیفتد!
*بر میز بکوبید!
فقط کافی‌ست با خواندن هر شعر آهنگ دریافتی را با ضربه خودکار بر میز پیدا کنید اینگونه تنها موسیقی شعر را یاد می‌گیرید.
*خواندن چند غزل قبل از خواب!
دانشمندان می‌گویند دروازه‌های ناخودآگاه آدمی قبل از خواب باز است به همین دلیل گیرایی آدم هم بالاتر می‌رود. البته ما اینجا با دانشمندان کاری نداریم اما نگارنده به عنوان موش آزمایشگاهی بارها برای یادگیری وزن‌های صعب‌العبور از این روش استفاده کرده است. می‌توانید از سایت‌هایی که وزن‌های عروضی شعر قدما را جداسازی می‌کنند کمک بگیرید در انتهای اغلب کتب درست و درمان شعر هم وزن عروضی اشعار ذکر شده است. چند شعر از یک وزن عروضی انتخاب کنید و قبل از خواب با صدای بلند طوری که خودتان بشنوید شعرهای مذکور را بخوانید. عجله نکنید ناخودآگاه‌تان بعدها یک‌روزی یک‌جایی حرف‌های‌تان را روی همین وزن پیاده خواهد کرد!
*سرمشق بگیرید
یک بیت از یک شاعر کهن را انتخاب کنید. ترجيحاً بیتی که دوستش دارید و برای‌تان موسیقی ملموس‌تری دارد. سعی کنید براساس بیت سرمشق، ابیاتی را با هر زوری شده بسرایید. شاید سخت باشد و کوششی به نظر برسد اما این مشق تمرین خوبی برای یادگیری وزن‌های عروضی ست.
*حدس کلمه
از دوستی بخوانید بیتی را در نظر بگیرد و کلمه‌ای از این بیت را حذف کنید بعد شما با استفاده آهنگ و البته حال و هوای دیگر کلمات سعی کنید کلمه مورد نظر را حدس بزنید این بازی البته هم برای وزنتان خوب است هم هوش شاعری!
*حدس وزن بیت
از دوستی بخواهید بیتی نه چندان معروف را پیدا کرده کلمات بیت مورد نظر را بر کاغذهایی جداگانه بنویسد حالا شما موظفید براساس کلمات داده شده چینش درست واژگان را بیابید تا بیت اصلی را پیدا کنید.
دو روش آخر بیشتر به بازی شبیه است اما دقیقا همین بازی کمک شایانی به یادگیری وزن عروضی خواهد کرد. اما دو روش اول بیشتر برای یادگیری شخصی خوب است. امید است تمام این روش‌ها به کار گرفته شوند. هرچند شکسته نفسی خوب است اما شکست وزنی خوب نیست. امیدوارم در آینده اعضای عزیز پایگاه کمتر از پیش شکسته وزنی بفرمایند تا ناقد بتواند از ذکر چارچوب‌های اصلی شعر گذشته به ماهیت شعر و بررسی تصاویر اثر بپردازد.
