عنوان مجموعه اشعار : دلداده
شاعر : سمانه سادات حق شناس ثانی
عنوان شعر اول : حیاغمِ وجدانِ فروخورده به تنگ آمد که
سالها عشقِ تو را ساده به خوابش کردم
گرمیِ این همه احساس تو را بی پروا
با غبارِ هوسی غرقِ سرابش کردم
باورِ عشق تو بی مرز مجسم بودو
منِ لاقید که افسانه خطابش کردم!
ولعِ محوِ حیای تو مرا می طلبید
منِ بی شرم که بیگانه حسابش کردم!
آخرِ قصه یِ تلخِ توهمین بود که من
همه امیدِ تو را نقشِ بر آبش کردم
#سمانه_حق_شناس
عنوان شعر دوم : حسرتای خاطراتِ حک شده برجسمِ قالیَم
من تاروپودِ گم شده در این حوالیَم
ای سرنوشتِ باور و احساس و صبر من
در این جهانِ غمزده؛گویی خیالیَم
آسوده در اصالتِ گل ها نشسته ای
من در خیالِ باطلِ؛ سهمِ محالیَم!
حسرت همین تناقض در زندگی نبود
غمگینم ازرهاییِ دستانِ خالیَم!
افسوس از آن بطالت عمری که بی دلیل
گفتم که برترین منِ ذاتا کمالیَم
#سمانه_حق_شناس
عنوان شعر سوم : شک اصرارمن بر زندگی با تو به پایان میرسد
چشمان بغض آلوده ام آخر به باران میرسد
در این شب بی انتها؛ فانوس روشن می کنم
بیداری بیمار من؛ از خود پشیمان میرسد
آری پشیمان می رسد از لحظه های گم شده
کابوس خواب بندگی؛ناگه به اذعان میرسد
سهم سخیف هستی ام؛ تاریخ بی چون و چرا
اینبار روی صحنه ی باطن به اکران میرسد
من تو شدم یا تو منی؟از آنچه هستم دلخورم
با هر سوال بی جواب؛گیج و پریشان؛ می رسد
در فال بی شرمانه ام؛سودای کوچ است وگذر
اما در این آشفتگی؛دردی به درمان می رسد؟
من با وجود وصل تو؛آیا به خود بیگانه ام؟
یا در طنین خلقتت؛شک ها به ایمان می رسد؟
#سمانه_حق_شناس
سلام به دوست تازه‌وارد پایگاه نقد شعر امید که آموزه‌های این پایگاه بتواند در مسیر شاعری شما مفید واقع گردد.
تفاوت قالب غزل و قطعه در دو چیز است ابتدا در بیت مطلع آن که در غزل هر دو مصرع مقفی هست و در قطعه صرفا مصرع زوج قافیه دارد.
تفاوت دوم در درونمایه آن است. قطعه دارای وحدت موضوع میباشد یعنی هرچند بیت که باشد صرفا یک موضوع مشخصی ست که روایت را نیز شکل میدهد. اما غزل پایبند وحدت موضوع نیست و میتواند تک بیت محور پیش رود بشرطی که ابیات ارتباط عمودی را حفظ کنند
اما در این اثر که مطلع آن هر دو مصراعش مقفی نیست از نظر قالب قطعه محسوب میشود ولی درونمایه‌ی آن قطعه نیست زیرا وحدت موضوع ندارد. پس از این رو باید گفت غزلی است که مطلع یا همان بیت نخست را ندارد.
حال در متن کار به نکاتی جزئی‌تر اشاره خواهم نمود.
اثر نخست:
در بیت اول آنچه که به تنگ می‌آید غم است آنهم غمِ وجدان آنهم وجدان فروخورده. حال بایست دید این ترکیب که حالت تتابع اضافات نیز به خود گرفته از لحاظ معنایی چه میتواند باشد: (غمِ وجدانِ فروخورده) اول اینکه فروخورده برای بغض کار برد دارد نه آنچنان برای وجدان و هم اینکه عذاب وجدان مصطلح‌تر است نه غم وجدان!
آنچه پیام کل بیت است چه میتواند باشد؟
(غم وجدان فرو خورده به تنگ آمد و زبان گشود و گفت سالها عشق تو را ساده به خوابش کردم)
انگار آنچه که منظور شاعر میتواند باشد این است: (از اینکه عشق را سرکوب کردم دچار عذاب وجدانم) ولی اگر محتوا این باشد تفاوت دوتا بیان را بنگرید که بیت چقدر سخت به این معنا و محتوا رسیده است.
بیت دوم.
غبار چگونه میتواند چیزی را غرق در سراب کند
تصویری کا ارائه شده قابل تصور و درک نیست یعنی منطق شاعرانه ندارد و سخت‌تر اینکه اتفاق اینگونه است: (گرمی احساس کسی را با غبار هوس غرق سراب کردن) تصاویر بسیار پیچیده و گنگ است اتفاقا دال و مدلول مشخصی ندارد که این یک ضعف محسوب میشود.
بیت سوم.
(باور عشق تو بی مرز مجسم بود و_
من لاقید که افسانه خطابش کردم)
اول اینکه وصل کردن پایان مصرع اول به مصرع بعدی از لحاظ ساختار جمله باعث آسیب به موسیقی بیرونی میشود. وقتی کلمه (بود) را به وسیله (و) به مصرع بعد وصل میکنیم صرفا بدلیل الزام وزن است وگرنه از لحاظ معنایی و دستوری نیاز به این کار نیست.
دوم اینکه در مصرع دوم کلمه (که) از لحاظ دستوری جایگاهی در آن قسمت جمله ندارد. بایست اینگونه می‌بود: (باور عشق تو بی مرز مجسم بود _که_ من لاقید افسانه خطابش کردم)
سوم اینکه بی مرز مجسم بودن یعنی چه؟
بیت چهارم:
ولعِ محوِ حیای تو این ترکیب به چه معناست؟
من در نقش مخاطب تا حدودی منظور شاعر را متوجه می‌شوم اما روش بیان این منظور مشکل دارد. ترکیبات گنگ و گاه رنگ و بوی ترکیبات بیدل را نیز میتوان در آن حس نمود همراه با تصویر پردازیهای پیچیده اثر را نتوانسته است به هدف مشخصی رهنمون شود.
شعر محل ایجاز است یعنی شاعر بایست از کمترین کلمات بیشتر استفاده را ببرد. گاه ترکیبات طولانی که تتابع اضافات دارد استفاده شده که کمترین معنا را با توجه حجم خود ارائه میدهد و همین مساله در ساحت شعر مورد قبول نیست.
اثر دوم.
بیت نخست تصویر انتزاعی زیبایی را ارائه داده است: (خاطرات حک شده در جسم قالی) با اینکه در مصرع دوم کلمه (تار و پود) ارتباط معنایی مستقیمی با قالی دارد اما هدف معنایی ندارد. تاروپود گم شده در کدام حوالی؟
تار و پود یک قالی چگونه میتواند گم شود؟
من به تار و پود تشیه شدم یا من به قالی تشبیه شدم که دارای تار و پود هستم؟
بیت سوم
در اصالت گل نشستن به چه معناست
اگر میگفتید: در انتظار گلها نشسته‌ای منطقی بود
و مصرع دوم چه چیزی میخواهد بگوید و ارتباطش با مصرع اول چیست؟
(در خیال باطل سهم محال بود) به چه معناست؟
این اثر از لحاظ زبانی نمیتواند نمره بگیرد و نیز کلمات نتوانسته‌اند به هدف معنایی مشخصی برسند و بیت ساختارمندی را شکل دهند. در واقع ابیات و کلیت شعر از لحاظ معنایی و زبانی ساختمان ندارد انگار همه مصالح درجه یک موجود است اما معمار نتوانسته است آنها را سر هم کند و بنایی بسازد.
اثر سوم:
بیت نخست
بعض صفتی ست برای گلو نه چشم. هرچند میشود آن را قبول کرد.
بیت دوم:
مفهوم بیت دوم بسیار گنگ است.
اول اینکه از خود پشیمان رسیدن از لحاظ معنایی و حتی نحوی مشکل دارد. و هم اینکه (بیداری بیمار من ) چیست و چرا بیداری که یک مفهوم است در نقش فاعل تشخص یافته است؟
بیت سوم:
(کابوس خواب بندگی ناگه به اذعان میرسد) باز هم یک جمله بسیار گنگ که ساختار مشخصی نیز ندارد.
بیت پنجم
یک مورد سکته وزنی در کلمه (جواب) رخ داده است. کلمه جواب یک هجای کشیده است که در لینجا باید بصورت هجای بلند تلفظ گردد که صحیح نیست.
همانطور که پیش‌تر اشاره کردم مشکل اصلی آثار ارائه شده در عدم وجود ساختار منظم و منطقی ست کلمات و سوژه‌ها نمیتوانند همدیگر را پیدا کنند و ارتباط بگیرند. ترکیب‌سازی‌ها گاه به معنا نمیرسد و در بعضی مواقع نیز مفهوم قابل درکی ارائه نمیدهند.
البته باید گفت سابقه شاعر بسیار اندک است و کمتر از سه سال است که به نوشتن مشغول میباشد و در همین مدت اتفاق‌های قابل قبولی در آثار ایشان به وقوع پیوسته. شاعر تصویرگراست و نیز به ترکیب‌سازی‌ها توجه دارد. که حتم دارم با اندکی تلاش و تمرین میتواند در آینده‌ای نزدیک آثار قابل قبولی از خود ارائه دهد.
شاعر بمانید
