حرکت عرضی و حرکت طولی

با سلام


حرکت در طول یک اتفاق خوش است. وقتی شاعری در یک بازه زمانی آثارش نسبت به آثار قبلی خود تغییر و تحول قابل ملاحظه‌ای داشته باشد نشان از پویایی طبع شعری اوست. که این مساله برای شاعر بهترین حالت ممکن میتواند باشد. از آقای نعمتی پیش‌تر در دو نوبت شعر خوانده و یادداشتی برایشان نوشته‌ام. با مراجعه به آثار ارائه شده پیشین و مقایسه‌اش با اثر ارائه شده جدید درمی‌یابیم که اقای نعمتی در این بازه چندماهه حرکتی در طول داشته‌اند زیرا تغییرات قابل محسوسی را میتوان یافت که جای امیدواری دارد . این حرکت همانی‌ست که باید باشد و شاعر باید با حساسیت و جدییت و دقت این حرکت طولی را تقویت کرده و نگذارد که تبدیل به حرکت عرضی شود زیرا حرکت عرضی یعنی تکرار در یک سطح و آفت شاعری ست و سرانجام به پسرفت منجر خواهد شد. ذوق شاعری و مطالعه ادبی دو بال محسوب میشوند که بایست با یکدیگر هماهنگ باشند. حال آقای نعمتی ذوق شاعری را دارد و به سمت مطالعه ادبی نیز باید سوق بیشتر پیدا کند تا بتواند جایگاه خود را در اقیانوس ادبیات پیدا کند.
در آثار پیشین مهمترین مساله‌ای که باید به آن توجه میشد شکست وزن عروضی و نامشخص بودن قالب بود که در این اثر به طور قابل قبولی حل شده است.
مساله مهم دیگر رعایت قافیه میباشد. قافیه تعریف مشخصی دارد و با توجه به آن تعریف در بعضی ابیات نمیتوان قافیه را قبول کرد
مثلا در بیت نخست (بیننده) با (نالنده) نمیتواند قافیه باشد. زیرا یکی از الزامات قافیه این است که شاعر تا جای ممکن بُن و ریشه کلمه را قافیه بگیرد. بن این کلمات( بین)و(ناله) میباشد که از نظر موسیقی بیرونی نیز اشتراکی ندارند و نیز کلمه(نالنده) یک فرآوری خارج از قاعده میباشد.

در بیت چهارم. (نگار و مهربان) نیز با حذف پسوند الف از قافیه بودن درمی‌آیند.

در بیت هفت تکرار ( مانده و نمانده) نمیتواند قافیه محسوب شود. زیرا قافیه بایست از لحاظ معنایی تفاوت داشته باشد و تکرار یک کلمه نباشد مگر در مواردی که جناس تام مدنظر باشد مانند کلمه(شیر) که هم میتوان به شیر جنگل اشاره کرد هم به شیر خوراکی که در اینصورت قافیه صحیح است .

در بیت هشتم . کلمه (ندارم) در نقش ردیف است و کلمات(جایی و خوابی) در تقش قافیه که صحیح نمیباشد زیرا بن کلمات(جای و خواب) میباشد. مثلا خواب با تاب. آب. یاب. افتاب. سراب. کتاب میتواند قافیه بلشد اما با(جا) قافیه نمیشود.

هممانطور در بیت بعدی که( گناه با خراب) قافیه محسوب نمیشود

اگر این‌ مساله قافیه نیز حل بشود میتوان گفت شاعر ملزومات اولیه را بطور کامل رعایت کرده و میشود عناصر دیگر شعر را بررسی کرد.

لازم میدانم یک تعریف ابتدایی از قافیه داشته باشم تا این مساله برای مولف روش‌تر شود.

کلمات قافیه باید حداقل یک صامت و یک مصوت پایانی مشترک داشته باشند تا قافیه محسوب شوند و البته این کلمات باید اصل کلمه بدون پسوند و پیشوند باشند.
بطور مقال کلمات قافیه در بیت دوم ازین قرار است
(پایاب. خواب) همانطور که میبینیم حروف و صدای (...اب ) در پایان هر دو کلمه مشترک است. پس کلماتی که این ویژگی مشترک را دارند میتوانند با این دو کلمه هم‌قافیه باشند مانند. مهتاب. آب. تاب. و...
من فکر میکنم علت انحراف در قافیه درمورد آقای نعمتی این است که کلمات را همراه با پسوند قافیه میگیرند و بن اصلی کلمه توجه نمیکنند.

در تعریف صامت و مصوت نیز باید گفت:
صامت به تمام حروف الفبایی میگویند که ساکن هستند و باید توسط مصوتهای ششگانه صدادار بشوند
مصوتهای نیز دو دسته‌اند مصوتهای بلند شامل( آ. او. ای) و مصوتهای کوتاه شامل( اَ. اِ . اُ)
حالا در کلمات قافیه مد نظر که حروف(اب) مشترک بود مصوت بلند(آ) و صامت(ب) مشترک میباشند که با توجه به تعریف قافیه است.

سخن آخر اینکه امید بسیاری دارم در آینده نزدیک شاهد تحولات مثبتی در آثار ارائه شده از دوست شاعرمان باشم. و مطمعنا با تلاش و دقت به این مرتبه خواهند رسید


شاعر بمانید