اهمیت برش‌های درون‌سطری

در سروده‌های آقای صمیمی، آنچه پیش و بیش از همه جلب‌توجه می‌کند، سهل‌انگاری در تقطیع سطرهاست، به‌گونه‌ای که در این اشعار، نه‌تنها برش‌های درون‌سطری از انجام وظایف و اهدافی که بر دوش دارند، شانه خالی کرده‌اند، بلکه به عاملی مخلّ خوانش صحیح شعر نیز بدل شده‌اند.
درواقع يكي از قاعده‌کاهی‌‌های زبان شعر كه در بُعد بصري و ديداري آشكار مي‌شود، هنجارگريزي در بخشِ نوشتاري شعر است. این نوعِ ویژۀ نوشتار، در اولين و ابتدايي‌ترين شكل ارتباط ديداري (و نه شنیداری) به ما مي‌فهماند كه با شعر روبه‌رو هستيم و شاید بتوان از مهم‌ترین تلاش‌های شاعران معاصر برای متمایز کردن نوشتار شعرشان از شیوه‌های نوشتاری سنتی و همچنین بخشیدنِ جلوه و وجهۀ دیداری به آنچه می‌نویسند، به چیدمان‌های سطری جدید در شعر اشاره کرد که هم‌زمان با شعر نیمایی و برمبنای پیشنهادهای عروضی نیما وارد شعر فارسی شد و شاعرانِ پس از نیما رفته‌رفته پی به دیگر توانمندی‌های تقطیع‌های درون‌سطری بردند و از این شیوه برای رسیدن به اهدافی گوناگون استفاده کردند.
با اینکه برش‌های درون‌سطری از اولین و مهم‌ترین جلوه‌های دیداریِ شعر معاصر است، امّا باید دانست که از میان اهدافی که این نوع تقطیع، تعقیب می‌کند، تنها یک موردِ آن، رسیدن به جلوه‌های دیداری است و اهداف دیگر اگرچه در ظاهر ممکن است کم‌اهمیّت‌تر از دیداری کردن شعر به‌نظر برسند، امّا یقیناً بسیار مهم‌تر و کارآمدترند.
در سطربندی شعر امروز و درکی که از آن در ذهن مخاطب ایجاد شده، معمولاً اندازۀ هر سطر مساوی است با حجمی از داده‌های مفهومی و زیباشناختی که باید در یک واحد مشخص به مخاطب انتقال یابد و تعیین اندازۀ این واحد به عواملی گوناگون وابسته است. شاملو در گفت‎‌وگویی با محمد محمدعلی می‌گوید: «فکر می‌کنم چند عامل به‌طور ناخودآگاه در این امر دخالت می‌کند که از آن‌جمله است: گریز از شکل بصری نثر و بریدگی‌های صوتی و تجسم موسیقایی شعر و... امّا در هرحال اصل مهم، روشن‌کردنِ راه خواندن شعر است»، و حال آنکه می‌بینیم در اشعار آقای صمیمی، اتفاقاً همین عامل، راهِ خواندنِ شعر را دشوار کرده است.

به‌هرروی از عوامل تأثیرگذار بر شیوۀ برش‌های درون‌سطری در شعر معاصر که تا به امروز کارایی داشته و شناخته شده‌اند، می‌توان به عواملی چون جهت‌دهی به خوانش شعر، القای موسیقی، تأکید بر واحدهای زبانی خاص، تأکید بر مفاهیم خاص، حفظ ایهام واژه‌ها، نشان‌دادن فاصله‌های زمانی و مکانی، ایجاد سطرهای لولایی، ایجاد خوانش دوگانه، متفاوت‌نمایی، و نمایش جلوه‌های دیداری و تصویری شعر اشاره کرد که هریک از اهمیّتی ویژه برخوردارند، و به شاعر پیشنهاد می‌کنم برای آشنایی بیشتر و دقیق‌تر با شیوه‌ها، اهداف، و کارایی‌های برش‌های درون‌سطری، به مقالۀ «برش‌های درون‌سطری» خانم دکتر فروغ صهبا مراجعه کند.